Helva Nereye Ait? Ve Kim Kimden Önce Buldu?
Helva, o çok kıymetli tatlı, öyle bir şey ki hayatımıza girmeyi başardıktan sonra sanki her an elimizin altında olmalıymış gibi hissediyoruz. Ama bir dakika, bu tatlı kimin? Nereye ait? Hangi şehre? Hangi aileye? Düşünsene, helvanın öyle bir yerel aidiyeti var ki, biz hep kararsız kalıyoruz: “Erzurum’a mı ait, İstanbul’a mı?” Yoksa “Türk mutfağının mı?” Bizim derdimiz de bu, aslında, helva dediğin, herkesin sahip çıkmak istediği bir şey… Hele bir de kadınlar ve erkekler konuyu tartışmaya başladıysa, ne diyeyim, o zaman tam bir “tatlı” savaşına dönüşür!
Erkekler: Hedefe Kilitlenir, Çözüm Üretir!
Erkeklerin helva üzerine düşündükleri zaman, genellikle strateji devreye girer. “Bunu kim bulmuş? Şu malzemeler nereden geliyor?” tarzında sorularla, tarihsel kökenleri incelemeye başlarlar. Erzurumlu bir arkadaşınıza, helvanın Erzurum’a ait olduğunu söylediğinizde size hemen şöyle bir soru yöneltebilir: “Ama bu helva, Tatarlar’dan mı gelmiş, yoksa Araplardan mı?” Adam çözüm odaklı ya, hemen tarihsel bir bağ kurar ve tatlının ilk kim tarafından yapılmış olduğunu sorgular. “Evet, bu helva bizim ama, acaba ilk yapan Erzurumlu muydu?” demeyi ihmal etmez.
Bir de şu var, helva erkeklere göre biraz stratejik bir hamle. Günü kurtarmak için, misafirlere çayı servisten önce “hemen bir tabak helva” ikramı yapıldığı zaman, şunu anlıyoruz: Erkekler, helvayı sadece tatlı değil, “kriz anı çözümü” olarak da kullanabiliyorlar. “Aman, helva geldi mi, gerginlik biter!” diyebiliriz, çünkü erkekler için bu tatlı, problemlerin çözümüdür!
Kadınlar: Helva İlişkilidir, Ama Duygusal Bağ Kurulur!
Kadınlar konuyu ele aldığında, bu mesele biraz daha empatik ve ilişki odaklı bir boyuta taşınır. Helva, bir yemek değil sadece; o, geçmişin hatırlatıcı, duygusal bir bağlayıcısıdır. Kadınlar, helvayı tattıkları zaman, bir nebze de olsa aileyi, annelerini ve çocukluklarını hatırlarlar. “İçinde tereyağı, süt var mıydı? Annenizin yaptığı helva gibi mi olmuş?” gibi sorular, helvayı yediği kişinin yalnızca tatlı yediği anlamına gelmez; bir ilişkiler analizine de giriş yapmış olur.
Kadınlar için helva, sadece lezzetli bir tatlı değil, bir tarih. “Hangi köyde yapılır?” sorusuna hemen “Ama her köyde farklı yapılır, biliyor musun?” diyerek, kişisel bir deneyim de eklerler. Hangi şehre ait olduğundan çok, “İlk kez hangi misafire yapıldı?” diye sorgularlar. Yani helva, bir tatlıdan çok, bir ilişkiler haritasıdır.
Helva Nereden Geliyor?
Gelelim asıl soruya! Peki, helva gerçekten nereden geliyor? Erzurum’un helvası çok meşhur, ama bu tatlının kökeninin Orta Asya’ya, hatta Arap dünyasına dayandığı söyleniyor. Gerçekten de, helva, çok eski bir tatlı ve kökeni, Osmanlı İmparatorluğu’na kadar gidebiliyor. Ancak her bölge, bu tatlıyı kendi malzemeleriyle farklılaştırmış. Mesela, Erzurum’un helvası daha yoğun ve yağlı, İstanbul’daki helva ise daha hafif ve şekerli. Biri bir tatlının hafif olmasını isterken, diğeri yağla doldurup, hem midene hem ruhuna dokunur. Hangi helva daha lezzetli? Bu soruya gelince işte, işler karışır! Erzurum’un helvasını yerken, ağzında o yoğunluğu hissediyorsan, hemen kalp masajı yapılması gerektiği fikrine kapılabilirsin.
Helva Hangi Şehre Ait?
Çok düşündük, çok tartıştık ama hala net bir yanıt yok. Helva, kısacası hepimizin, her köyün, her şehrin tatlısı. Onu evde, kayınvalidenin misafirliğinde, ramazan ayında, kışın kar yağarken… Her an tüketebilirsiniz. Önemli olan, helvanın yeri değil, kiminle ve hangi duygularla yediğinizdir. Belki de helvanın bu kadar sevilen bir tatlı olmasının sebebi de bu: Hem kadınların hem de erkeklerin kendine göre bir hikayesi ve düşüncesi var! Yani helva dediğimiz şey, aslında bir tür toplumsal simge; bazen çözüm odaklı, bazen de duygusal bir bağ kurmamıza olanak tanıyor.
Sonuçta Helva, Yedikten Sonra Hepimizin Ortak Paydası
Helva, gerçekten de nereye ait olursa olsun, tadı ve kokusuyla bizleri birleştiriyor. Erzurum’daki helvayı İstanbul’a, İstanbul’daki helvayı da Erzurum’a taşırsanız, hiçbir şey değişmez. Tatlı, mutfağınızda, sofranızda, hayatınızdadır. Ve her zaman bir soru gelir: “Helva nereden, kimin mi yaptı?” Tam olarak burada mesele de şudur: Herkes, helvayı biraz kendine ait hissetmek ister. Ama sonuçta helva, herkesin ortak paydasıdır.
Peki, sizce helva gerçekten hangi şehre ait? Erzurum’a mı, yoksa her şehrin mutfağında kendine yer bulan bir tatlıya mı dönüşmeli? Yorumlarınızı bekliyoruz!